„Dwa są szczęścia na świecie. Jedno małe – być szczęśliwym, Drugie wielkie – uszczęśliwiać innych.” Julian Tuwim
Prawa człowieka przysługują każdemu człowiekowi bez względu na narodowość, religię czy wiek. Dzieciom przysługują więc takie same prawa jak dorosłym. Jednak w 1989 roku uznano, że dzieci ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną potrzebują specjalnego traktowania i troski, potrzebują wobec tego „własnego dokumentu” określającego ich prawa – tak powstała Konwencja o prawach dziecka.
Dziecko to mały człowiek, ale jak dorosły ma swoją godność i jest niepowtarzalne jako jednostka ludzka. Dzieci są częścią społeczeństwa i korzystają ze swoich praw zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i Konwencji Praw Dziecka. Konwencja nakłada na rodziców, opiekunów, nauczycieli obowiązek kierowania się we wszystkich działaniach troską o dobro dzieci, przyznaje dziecku pełnię praw. Dzień 20 listopada ustanowiono Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka. Jest to dzień rocznicy uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka w 1959r oraz Konwencji o Prawach Dziecka w 1989r. Prawa zawarte w Konwencji przysługują każdemu dziecku i nikt nie może je tych praw pozbawić. Dotyczą one relacji państwo- dziecko. Prawa dziecka określone w konwencji o prawach dziecka nie kolidują z prawem rodziców do wychowywania dzieci i światopoglądem, chyba, że rodzice zaniedbują dziecka albo nadużywają swojej władzy rodzicielskiej. Należy tutaj zaznaczyć, iż prawa dziecka i obowiązki to dwie odrębne rzeczy, to ,że dziecko ma prawa określone w konwencji praw dziecka nie zależy od tego, czy wykonuje swoje obowiązki czy nie.
Podstawowe prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka to:
– prawo do życia i rozwoju
– prawo do tożsamości
– prawo do wychowania w rodzinie
– prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów
– prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania
– prawo do informacji
– prawo do poziomu życia odpowiadającego rozwojowi dziecka
– prawo do nauki
– prawo do wypoczynku i czasu wolnego
– prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej
– prawo do znajomości swoich praw
Prawa dziecka były przedmiotem rozważań i refleksji wielu wybitnych pedagogów i myślicieli. Jednym z nich był Janusz Korczak, Mówił, że „dziecko nie jest przyszłym człowiekiem, ale człowiekiem”
O Prawach dziecka mówi nam wiersz M. Brykczyńskiego, i M. Przewoźniaka
„O PRAWACH DZIECKA” – Marcin Brykczyński
Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym
Że dziecko to także człowiek
Tyle że jest mały.
Dlatego ludzie uczeni
Którym za to należą się brawa
Chcąc wielu dzieci los odmienić
Stworzyli dla was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta próbujcie dobrze zapamiętać:
Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOCĄ
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego
Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi PRAWO DO EDUKACJI
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić
Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać PRAWO DO OCHRONY PRZED PRZEMOCĄ
każdego mogę zawsze na ratunek wzywać
Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
Nikt nie może moich listów czytać bez pytania PRAWO DO PRYWATNOŚCI
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa PRAWO DO TOŻSAMOŚCI
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.
Tak się w wiersze poukładały Prawa dla dzieci na całym świecie
Byście w potrzebie z nich korzystały najlepiej jak umiecie
Krzyknij nie! – Marcin Przewoźniak
Dzieckiem być w dorosłych świecie nie jest łatwo. To nie żarty.
Ty człowiekiem jesteś przecież ważnym i szacunku wartym.
Gdy ci ludzie zagrażają pełni złości i przemocy,
jeśli ci się dzieje źle – krzyknij NIE!
Gdy koledzy na boisku pobić chcą lub skrzywdzić cię
myślą, że im wszystko wolno – krzyknij NIE!
W szkole ktoś ze starszej klasy postępuje bardzo źle,
znęca się nad tobą czasem – krzyknij NIE!
Może czasem ktoś z twych bliskich chce ci zrobić rzeczy złe
nie wstydź się i powiedz wszystkim – krzyknij NIE!
Jeśli ktoś, gdy nikt nie widzi, dziwnie chce dotykać cię
a ty boisz się i wstydzisz – krzyknij NIE!
Może ktoś ci proponuje: „Zapal sobie! Napij się!”
Czymś niezdrowym cię częstuje – krzyknij NIE!
Jeśli jakiś nieznajomy nagle cię zaprosić chce,
mówi, by z nim iść do domu – krzyknij NIE!
Gdy ci ktoś warunek stawia, byś coś ukradł w sklepie gdzieś,
do przestępstwa cię namawia – krzyknij NIE!
Nie wstydź się na alarm dzwonić.
Krzyknąć NIE CHCĘ! Nie bój się!
Ty masz prawo, by się bronić przed przemocą oraz złem.
Jeśli ci się dzieje źle – krzyknij NIE! NIE! NIE!
Przedszkole jest instytucją, w której dziecko nabywa kompetencje społeczne. W atmosferze spokoju i akceptacji poznaje własne prawa i reguły życia w grupie. Im wcześniej dziecko styka się z wyższymi wartościami takimi, jak: sprawiedliwość, tolerancja, poszanowanie godności i wolności innych, tym łatwiej i szybciej zdobędzie umiejętności społeczno – moralne. W przedszkolu , gdzie prawa dziecka są priorytetem dba się szczególnie o ich przestrzeganie, a także wyposażanie dzieci w odpowiednią wiedzę i umiejętności, związane z tymi prawami . Nauczyciele wyposażając dzieci w odpowiednie umiejętności, wiedzę oraz postawy, już od najmłodszych lat uświadamiają im, jak ważne są prawa dziecka, dlaczego powinny być przestrzegane i chronione. Dziecko w wiek przedszkolnym powinno być traktowane jako odrębna osoba, którą charakteryzuje tylko jej właściwy rytm i tępo rozwoju. Uczenie dzieci poszanowania praw innych i radzenia sobie w sytuacjach naruszania praw własnych, jest elementem wychowania przygotowującego do życia w społeczeństwie.
Statut przedszkola zawiera prawa i obowiązki rodziców, ale i dzieci, które to są wdrażane w codziennej pracy z dziećmi. Dzieci w przedszkolu mają wszystkie prawa wynikające z Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych z dnia 20 listopada 1989r. w szczególności prawo do właściwie zorganizowanego procesu opiekuńczo- wychowawczo- dydaktycznego poprzez:
– przebywanie w przedszkolu urządzonym zgodnie z zasadami higieny, potrzebami dziecka i możliwościami placówki
– organizację dnia zabezpieczającą higieniczny tryb życia, zdrowe żywienie
– właściwie zorganizowany wypoczynek
– uczestniczenie w proponowanych sytuacjach edukacyjnych w ciągu całego dnia zgodnie z możliwościami dziecka
– zaspokojenie potrzeb emocjonalnych i ruchowych
– zaspokojenie potrzeb własnych
– doskonalenie i rozwijanie zdolności i zainteresowań
– przeprowadzanie prostych doświadczeń lub ich obserwowanie
– współdecydowanie o wyborze zabaw i rodzaju zajęć
– zabawę i wybór towarzysza zabawy
– ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej i psychicznej
– wyrażanie własnych sądów i opinii
– poszanowanie godności osobistej
– tolerancję
– akceptację
– zrozumienie indywidualnych potrzeb
– poszanowanie własności
– indywidualne tempo rozwoju.