Kompetencja kluczowa- UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ

Kompetencje związane z uczeniem się są na tym etapie niezwykle istotne – przedszkole to pierwsze doświadczenie dziecka z uczeniem się, w tym z uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym   i ukierunkowanym na osiągniecie konkretnych celów. Rolą przedszkola jest poznanie indywidualnych cech, preferencji dziecka, dobór odpowiednich metod i form pracy, by przygotować dziecko do różnych form nauki – pracy grupowej i indywidualnej oraz do różnorodności stylów uczenia się, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się one gospodarowania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.

Kompetencja ta jest kształtowana poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej przedszkola Montessori:

-dzieci kształtują umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych w przedszkolu,

-uczą się konkretnych zachowań i reakcji dzieci wdrażane są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych)

– do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej

–  stosowanie wzmocnień pozytywnych

Głównymi filarami pedagogiki Montessori są:

  • przygotowane otoczenie, które inspiruje dziecko do odkrywania świata i rządzących nim reguł,
  • materiał Montessori  –  opracowany tak, by zachęcał do pracy, zawierał element samokontroli, był estetyczny i trwały,
  • zasada wolności w podejmowaniu decyzji co do wyboru zajęcia, która pozwala dziecku wzmacniać w sobie przekonanie o własnej mocy sprawczej, budować adekwatną samoocenę,
  • nauczyciel, który towarzyszy dziecku, obserwuje, w razie potrzeby  – pomaga, ale niczego nie narzuca i nie przejmuje odpowiedzialności za dziecko,
  • budowanie w dziecku wewnętrznej motywacji do działania; unikanie kar i nagród, ćwiczenie umiejętności adekwatnej samooceny i podejmowania odpowiedzialności za własne działania sprawia, że dziecko uniezależnia się od zewnętrznej oceny i motywacji budując swoją wewnętrzną siłę i wiarę w siebie. 

W przedszkolu dzieci uczą się działania bez przemocy oraz pokojowego rozwiązywania konfliktów. W czasie prac projektowych uczą się jak przewodzić, a także jak być częścią zespołu – to całkowite zaprzeczenie wychowania do bezwzględnej rywalizacji. Nie są porównywane, oceniane, nagradzane. Podejmują aktywność dla własnej satysfakcji, czerpią radość z własnych osiągnięć, a nie z porażek innych.

 Każda sala jest wyposażona w kompletny materiał uporządkowany według działów oraz stopnia trudności. Materiały są atrakcyjne dla dzieci i zachęcają do eksplorowania; są zaprojektowane tak, aby dziecko mogło samodzielnie sprawdzić, czy poprawnie wykonało zadanie jednocześnie ucząc się niezależności i samodzielności w działaniu. Materiały na poziomie przedszkola dostarczają wiedzy na temat wielu abstrakcyjnych pojęć oraz skomplikowanych zagadnień, których oczekują coraz bardziej dociekliwi uczniowie. Lekcje. Każdy dzień pracy dydaktycznej rozpoczyna się zajęciami grupowymi omawijającymi określoną tematykę z zakresu wiedzy ogólnej. Wszelkie demonstrowane pomoce są przedmiotami naturalnymi lub jak najbardziej zbliżonymi do omawianej tematyki. Po zajęciach ogólnorozwojowych następuje część poświęcona pracy własnej będąca podstawą pracy w środowisku montessoriańskim. Rolą nauczyciela jest wprowadzanie materiału rozwojowego w świadomość dzieci oraz obserwacja ich rozwoju. Dlatego też kluczową częścią pracy nauczyciela montessori jest dokumentowanie przebiegu nauczania dziecka.

Zalety pedagogiki Montessori odzwierciedlają się w wielu prawidłowościach. Efektywność nauki poprzez słuchanie wynosi jedynie 20 %, natomiast efektywność nauki poprzez aktywne działanie wynosi aż 90 %. W pedagogice Montessori  aktywne uczenie się poprzez działanie jest na porządku dziennym  i stoi na pierwszym planie. Z tego punktu widzenia pedagogika ta znacząco przewyższa inne systemy pedagogiczne.

Istotna jest także grupa mieszana wiekowo, w której dzieci młodsze uczą się od starszych, starsze zaś rozwijają i utrwalają swoje umiejętności i wiedzę. Aby dziecko rozwijało się w sposób prawidłowy należy mu stworzyć odpowiednie ku temu warunki. Stale wzbogacany materiał rozwojowy Montessori jest zachęcający, atrakcyjny, zaprasza dziecko w sposób naturalny do kreatywności. Specyfiką tej metody jest przygotowane otoczenie, które organizuje nauczyciel. Wspomaga ono pełny, harmonijny rozwój dziecka.

 

Kompetencja IV – INFORMATYCZNA (Technologie Informacyjno – Komunikacyjne (TIK).

Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeń wirtualną, przez co zyskuje możliwość rozwijania wszystkich pozostałych kompetencji kluczowych. Podstawa programowa zachęca do umożliwienia dziecku podejmowania samodzielnej aktywności poznawczej, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA PRZEDSZKOLA

W codziennej pracy przedszkola rozwijamy kompetencje cyfrowe poprzez:

–  organizowanie sytuacji edukacyjnych, podczas których wykorzystywane  są narzędzia TIK takie jak:  magnetofon, rzutnik, laptop, komputer,

– organizowanie zabaw i ćwiczeń z wykorzystaniem „magicznego dywanu”znajdującego się w mobilnej sali zabaw,

 – wykorzystywanie Internetu – oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych,

 –  nauka kodowania przez zabawę – wykorzystanie zestawu do kodowania dostępnego w każdej grupie (mata, krążki, kolorowe kubeczki),

 –  zajęcia z wykorzystaniem Ozobotów,

 – uczestnictwo w różnorodnych warsztatach Mistrzowie KodowaniaKodowanie na dywanie i ogólnopolskich programach takich jak Uczymy dzieci programować, podczas realizacji których wykorzystujemy technologie cyfrowe i elementy kodowania.

Pamiętajmy, iż TIK należy wprowadzać stopniowo, umiejętnie i z umiarem. Nowe technologie najlepiej potraktować jako narzędzia, które pomogą nam wspierać rozwój przedszkolaków. Warto wykorzystywać je przy każdej okazji, gdy ma to sens, integrując je z różnymi obszarami edukacji. Nie wprowadzajmy ich nigdy na siłę, bo tak będzie bardziej nowocześnie. Jeśli możemy wyjść z dziećmi na spacer do parku by pozbierać jesienne liście, nie zastępujmy tego wyjścia oglądaniem zdjęć liści na ekranie monitora. Możemy jednak wziąć ze sobą aparat cyfrowy, by uwiecznić wycieczkę, albo wspólnie z dziećmi, po powrocie przeglądać multimedialną encyklopedię dla dzieci, aby razem rozpoznawać z jakich drzew pochodzą nasze znaleziska.

Zwykle nie warto oddzielać zajęć wykorzystujących technologie informatyczne od „normalnych” zajęć. Niech stosowanie TIK będzie wplecione w codzienne zabawy, tak jak jest wplecione w różne sfery naszego życia.

Rozwijanie kompetencji matematycznych dzieci przedszkolnych.

Rozwijanie kompetencji matematycznych to nie tylko uczenie się przez dziecko umiejętności i wiedzy z matematyki. Matematyka już od przedszkola to rozwijanie pojęć matematycznych i odbywa się to jako jako proces poszukiwania, proces próbowania, doświadczania, a nawet  popełniania błędów. Dzięki temu dzieci powoli stają się odkrywcami i krytycznymi użytkownikami wiedzy matematycznej. Celem rozwijania kompetencji matematycznych w przedszkolu jest rozwijanie zdolności do poznawania rzeczywistości, stawiania hipotez, logicznego rozumowania, skutecznego wykorzystania różnych strategii i procedur matematycznych, rozwiązywania różnych problemów.

Nabywanie kompetencji matematycznych w okresie przedszkolnym jest szczególnie powiązane z osobistą działalnością  i aktywnością dzieci. W naszym przedszkolu główne formy zdobywana kompetencji matematycznych przez dzieci to formy empiryczne – to znaczy przez własne doświadczenie. Dzieci bardzo akceptują takie formy –  a zwłaszcza wtedy, gdy odczuwają satysfakcję z dobrze rozwiązanego zadania. Małym dzieciom przyjemność sprawia  proces rozwiązywania problemów.

W naszym przedszkolu materiały rozwojowe Marii Montessori stwarzają ogromne pole do rozwijania kompetencji matematycznych. Są  zorganizowane  logicznie – jedne wynikają z innych, są nadrzędne i podrzędne i ściśle powiązane z materiałami do kształcenia zmysłów. Umożliwiają one wyjście w uczeniu się dziecka od doświadczenia i poznania zmysłowego. Kształtowanie kompetencji matematycznych odbywa się poprzez organizowanie sytuacji edukacyjnych poprzez które, dziecko wprowadzane jest w świat liczb 1-10, potem poznaje system dziesiętny, następnie uczy się liczyć od 1 do 1000, żeby potem przejść do myślenia abstrakcyjnego. Materiały rozwojowe dają ogromną możliwość do rozwijania kompetencji matematycznych zarówno w odniesieniu dzieci mających trudności rozwojowe, jak i tych które prezentują podwyższony poziom sprawności matematycznej i zainteresowania w tym obszarze. Z myślą o tych ostatnich co roku przedszkole organizuje olimpiadę  matematyczną, podczas której dzieci mogą wykazać się swoimi kompetencjami matematycznymi, często wykraczającymi poza zakres podstawy programowej wychowania przedszkolnego.

 A oto przykłady innych kluczowych kompetencji matematycznych dzieci rozwijanych w naszym przedszkolu:

– umiejętność liczenia, rozumienia kardynalnego i porządkowego aspektu liczby,

– znajomość kształtów, również  brył geometrycznych,

– umiejętność wytyczania kierunków: na lewo, na prawo, posiadanie świadomości miejsca i przestrzeni,

-umiejętność  porównywania, segregowania, klasyfikowanie wg kilku cech jednocześnie, tworzenia zbiorów, łączenia grupy przedmiotów na podstawie cechy percepcyjnej- barwa, wielkość kształt, łączenia elementów w pary wg określonego kodu,

– umiejętność określania i dokonywania pomiaru wielkości i ciężaru w tym stosowanie odpowiednich pojęć, umiejętność posługiwania się waga szalkową

– umiejętność operowania liczbami w zakresie dostępnym dziecku– porównywanie, dodawanie, odejmowanie, dopełnianie, operowanie również „dużymi liczbami”, znajomość liczb parzystych i nieparzystych, posługiwania się liczebnikami głównymi i porządkowymi,

– umiejętność określania i dokonywania pomiaru szerokości, wysokości.

Inne kompetencje naszych przedszkolaków koncentrują się wokół sytuacji praktycznych np. umiejętności wykorzystywania liczenia w różnych okolicznościach dnia codziennego, rozwiązywania zadań tekstowych, umiejętność kodowania, dekodowania,  rozwiązywania problemów, poznawania nominałów wybranych monet i banknotów, konstruowanie gier planszowych z wątkiem matematycznym, poszukiwania niestandardowych rozwiązań.  Odbywa się to poprzez różnorodne zabawy, ćwiczenia i rozwijanie sytuacji problemowych z wątkiem matematycznym oraz poprzez organizowanie sytuacji edukacyjnych wplatanych w czynności dnia codziennego.

Kompetencja II – POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKACH OBCYCH

Zasób umiejętności, jakie powinny osiągnąć dzieci w wieku przedszkolnym, określa podstawa programowa wychowania przedszkolnego. Zatem nauczyciele realizujący program wychowania przedszkolnego z pewnością mają swój wkład w stopniowe nabywanie poszczególnych umiejętności kluczowych. Jedną z ośmiu głównych kompetencji kluczowych, jest porozumiewanie się w językach obcych. Zatem naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, a w szczególności proces rozwojowy dziecka pozwalają na jego stymulację w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych porozumiewania się w języku obcym. Wraz z procesami rozwojowymi, tworzą się podstawy poszczególnych kompetencji kluczowych, np. rozwój mowy i poszerzanie  czynnego słownika pozwala na rozwijanie kompetencji w zakresie tworzenia i rozumienia informacji, zarówno w języku ojczystym jak i obcym.

Przykładowe działania przedszkola:

Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych poprzez zabawę. Przyjmuje się, że dziecko kończące przedszkole rozumie i reaguje na bardzo proste polecenia w języku obcym, a przygotowanie do posługiwania się językiem obcym odbywa się poprzez różnego rodzaju formy aktywności. W ramach realizacji zadań z tego obszaru dzieci w naszym przedszkolu uczestniczą w zajęciach z języka angielskiego dwa razy w tygodniu po pół godziny. Rozwijanie kompetencji odbywa się przez motywowanie, zachęcanie, stwarzanie sytuacji sprzyjających odkrywaniu świata, jak i wykorzystywanie naturalnych predyspozycji dziecka do rozwijania umiejętności językowych. Proces uczenia się języka u dzieci odbywa się  przede wszystkim poprzez rozwój sprawności takich jak: słuchanie, mówienie i śpiewanie ,stopniowe rozwijanie rozumienia ze słuchu, reagowania na język gestem, słowem Kształtowanie podstawowych kompetencji komunikacyjnych (tj. uczenie się prostych struktur, konstrukcji zdaniowych). Podczas zajęć dzieci poznają oraz utrwalają podstawowe słowa, zwroty w języku angielskim m.in. podają swoje imię, poznają liczebniki, nazywają kolory, części ciała, podają nazwy zwierząt- domowe, hodowlane i egzotyczne, części garderoby, nazywają pory roku, dni tygodnia, nazwy miesięcy, opisują pogodę, nazywają owoce i warzywa, poznają przymiotniki przeciwieństwa, poznają nazwy zabawek, członków rodziny, określają własne upodobania dotyczące spożywanych posiłków i art. spożywczych, poznają nazwy przyborów szkolnych, przedmiotów codziennego użytku, części ciała, tradycji świątecznych tj mikołaj, święta, zainteresowania, hobby, środki transportu, poznają formy spędzenia czasu wolnego,  wykonują polecenia  ( czynności określające ruch). Ponadto utrwalają zwroty w języku angielskim, śpiewają i biorą udział w zabawach ruchowych. Zajęcia odbywają się poprzez motywowanie dzieci, stwarzanie sytuacji oraz wykorzystywanie ich naturalnych predyspozycji do rozwijania umiejętności językowych, poprzez zachęcanie dziecka do powtarzania słów, zwrotów, stwarzanie sytuacji osłuchania się z językiem, kształtowanie podstawowych kompetencji komunikacyjnych, tworzenie sytuacji doskonalących pamięć, rozwój sprawności tj. stopniowe rozwijanie rozumienia ze słuchu, mówienie, śpiewanie, reagowanie na język gestem i słowem. Dzieci wykazujące predyspozycje językowe zostają przygotowane do konkursów organizowanych w środowisku. Podstawową formą nauki języka obcego dla tego poziomu wiekowego jest zabawa, zaś  najbardziej pożądanymi i wykorzystywanymi  metodami na tym etapie wydają się być: zabawy ruchowe (grupowe,), piosenki, historyjki obrazkowe, odgadywanie nazwy ukrytego obrazka, pociąg ze słowami, Rozpoznawanie przedmiotów ukrytych w woreczku, zabawa z użyciem piłki z wykorzystaniem TIK, techniki multimedialne. Stosowaną metodą podczas zajęć jest Total Physical Response (TPR zrozum- wykonaj- powiedz), co w dosłownym tłumaczeniu oznacza reagowanie całym ciałem (metoda nauczania języka obcego poprzez ruch), elementy metody komunikacyjnej. Metoda Audiowizualna- nauka następuje poprzez połączenie obrazu z dźwiękiem oraz metoda audiolingwalna Audiolingual Metodopiera się na wielokrotnym powtarzaniu przez nauczyciela i dziecko słów, zwrotów itd. chórem bądź indywidualnie. Ponadto dzieci pracują indywidualna z rozszerzającym materiałem rozwojowym Marii Montessori, przygotowanym z zakresu edukacji językowej, podczas pracy dziecko samodzielnie może sprawdzić zakres własnych umiejętności językowych z języka nowożytnego obcego oraz poprawność odpowiedzi poprzez zawartą kontrolę błędu.

 

 

 

Kompetencja I – POROZUMIEWANIE SIĘ W JĘZYKU OJCZYSTYM

Porozumiewanie się w języku ojczystym jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym zarówno z dorosłymi jak i innymi dziećmi np. komunikowanie własnych potrzeb, emocji, opowiadanie o zdarzeniach, odpowiadanie na pytania, itp.

PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA PRZEDSZKOLA

Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:

  • przygotowane otoczenie, które pobudza dzieci do działania:

– oryginalny materiał rozwojowy Marii Montessori, który służy dziecku do zdobywania konkretnych umiejętności, które prowadzą do rozwoju,

– atrakcyjne pomoce rozszerzające przygotowywane przez nauczycieli,

  • słuchanie utworów literackich czytanych zarówno przez nauczyciela, jak i rodziców i zaproszonych gości,
  • wypowiedzi spontaniczne i kierowane dzieci,
  • zabawy wzbogacające sownik dzieci (bierny i czynny),
  • ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy, rymowanek, ról, powtarzanie krótkich i długich zdań,
  • odgrywanie scenek (drama, zabawy paluszkowe, teatr kukiełkowy, pacynki, teatr cieni),
  • występy artystyczne dzieci w uroczystościach przedszkolnych np. „Pasowanie na Przedszkolaka”, „Jasełka”, „Święto Babci i Dziadka”, itd.,
  • uczestnictwo w konkursach recytatorskich wewnętrznych oraz zewnętrznych,
  • organizowanie konkursów literackich i recytatorskich,
  • prowadzenie codziennych różnorodnych zabaw logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych),
  • ćwiczenia manualne przygotowujące do pisania (np. plastelina, ciastolina, gazety, masa solna, wycinanie, itp.),
  • wprowadzanie liter, naukę czytania sylab, wyrazów, zdań, krótkich tekstów,
  • ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchową,
  • doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków literopodobnych na różnorodnym podłożu, kreślenie liter po śladzie i samodzielnie),
  • stwarzanie dzieciom okazji do prowadzenia rozmów, zadawania pytań osobom zaproszonym do przedszkola na lekcje eksperckie, hobbystyczne, itp.,
  • wycieczki do Miejskiej Biblioteki Publicznej,
  • w przedszkolu znajduje się punkt wymiany książek, ponadto w każdej sali wygospodarowany jest kącik czytelniczy, co umożliwia dziecku swobodny, codzienny kontakt z literaturą,
  • udział w akcjach promujących czytanie „Mały Miś w Świecie Wielkiej Literatury”, „Wielka Liga Czytelników”,
  • nauka przez zabawę, która w wieku przedszkolnym jest podstawową aktywnością dziecka – źródłem jego wiedzy o świecie, identyfikatorem postaw moralnych, podstawą do rozwoju słownictwa oraz  rozwoju intelektualnego, a także okazją do zawierania i podtrzymywania relacji społecznych  z rówieśnikami i dorosłymi – w której toku dziecko  mimowolnie, w sposób całkowicie naturalny zdobywa wiedzę i umiejętności.

 

 

KOMPETENCJE KLUCZOWE A PODSTAWA PROGRAMOWA WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO

Celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościowego rozwoju dziecka. Wsparcie to realizowane jest przez proces opieki, wychowania i nauczania – uczenia się, co umożliwia dziecku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz gromadzenie doświadczeń na drodze prowadzącej do prawdy, dobra i piękna. W efekcie takiego wsparcia dziecko osiąga dojrzałość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji.

KOMPETENCJE to połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji.

KOMPETENCJE KLUCZOWE są potrzebne każdemu człowiekowi do: samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.

Kształtowanie kompetencji w placówce przedszkolnej ma wyjątkowy charakter. Z jednej strony ma na celu wyposażenie dziecka w odpowiednią wiedzę, a z drugiej – dostarczenie okazji, które pozwolą wyrobić w nim odpowiednie nawyki i zdobyć  umiejętności praktyczne, a także przez działanie umożliwią  kształtowanie odpowiednich postaw.

Na tym etapie rozwojowym i edukacyjnym na szczególną uwagę zasługują zatem:

  • modelowanie,
  • naśladowanie pozytywnych wzorców,
  • świadome tworzenie sytuacji pozwalających na aktywne uczestnictwo, odczuwanie i eksplorację  dostępnej przestrzeni z zastosowaniem zasad  indywidualnego podejścia do każdego.

Ustanowiono osiem kompetencji kluczowych:

  1. Porozumiewanie się w języku ojczystym.
  2. Porozumiewanie się w językach obcych.
  3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne.
  4. Kompetencje informatyczne.
  5. Umiejętność uczenia się.
  6. Kompetencje społeczne i obywatelskie.
  7. Inicjatywność i przedsiębiorczość.
  8. Świadomość i ekspresja kulturalna.

 

Kompetencje kluczowe uważane są za jednakowo ważne. Zakresy wielu spośród tych kompetencji częściowo się pokrywają i są powiązane, aspekty niezbędne w jednej dziedzinie wspierają kompetencje w innej.

Kompetencje kluczowe rozwijamy nie poprzez to CZEGO uczymy, a poprzez to JAK uczymy!

W naszym przedszkolu rozwijamy kompetencje kluczowe w oparciu o system edukacyjno-wychowawczy Marii Montessori. Oznacza to, że treści podstawy programowej MEN realizujemy poprzez stwarzanie warunków do aktywność dzieci, ich samodzielnej pracy, opierając się na indywidualizacji nauczania. Dzieci nie dostają gotowych rozwiązań, ale uczą się za pośrednictwem zmysłów bezpośredniego działania, eksperymentowania i doświadczenia.

Przedszkole ma jasno określoną misję – wspieranie rozwoju dziecka, rozpoznawanie i zaspokajanie potrzeb edukacyjnych oraz rozwój talentów i zainteresowań. Odbywa się to w odpowiednio przygotowanym otoczeniu, wypełnionym oryginalnymi materiałami rozwojowymi. Różnorodność materiałów edukacyjnych Montessori daje możliwość uczenia się dzieci w grupach wymieszanych wiekowo, co jest również punktem wyjścia do rozwijania kluczowych umiejętności społecznych.

Traktujemy więc dzieci jak Małych Odkrywców, tworząc im  warunki do śmiałego, radosnego wkraczania w otaczający świat  i przygotowania do  życia w harmonii z nim. Pomagamy dzieciom w zdobywaniu niezależności, poczucia sprawstwa i wiary we własną wartość, aby nie bały się wyzwań jakie stawia przed nimi codzienność.