Cisza przynosi nam często wiedzę, którą jeszcze nie do końca pojęliśmy, że mianowicie posiadamy życie wewnętrzne. Poprzez ciszę dziecko, być może po raz pierwszy, spostrzega własne życie wewnętrzne. […] Cisza przygotowuje duszę na określone wewnętrzne doświadczenia […] Maria Montessori
Charakterystycznym elementem pedagogiki Marii Montessori są lekcje i ćwiczenia ciszy. Te specyficzne i niezwykle cenne formy zajęć są często wykorzystywane w pracy z dziećmi naszej grupy.
Lekcje ciszy to ćwiczenia oparte na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów. Pomagają one odnaleźć dziecku spokój, doskonale wspierają jego rozwój i mają duże znaczenie wychowawcze. Dzieci stają się spokojniejsze, zachowują się ciszej, łatwiej im się uczyć. Lekcja ciszy ułatwia nie tylko lepsze skupienie, bardziej efektywną pracę, ale pozwala dziecku na odkrycie swojego wnętrza.
Przykładowe ćwiczenia lekcji ciszy:
- spacerowanie po elipsie (wyraźnie widoczna na podłożu) – dzieci przenoszą wówczas lub trzymają w dłoni jakiś przedmiot np. dzwoneczek, flakonik z wodą, szklaną kulkę na łyżce itp.,
- wsłuchiwanie się w bicie własnego serca, oddechu, padającego deszczu, śpiewu ptaków za oknem; słuchanie odpowiednio dobranych nagrań lub pomocy sensorycznych np. szmerowych puszek,
- wąchanie, dotykanie, smakowanie charakterystycznego owocu,
- podawanie sobie różnych przedmiotów – miseczki z wodą, muszli, misy z kulą itp.
- rozpoznawanie dotykiem przedmiotów o zróżnicowanej fakturze (szorstkich kamyczków, gładkich koralików, miękkich kłębków wełny itp.)
- wykonywanie ćwiczeń zgodnie z poleceniami nauczyciela: podnoszenie i opuszczanie rąk i nóg, napinanie i rozluźnianie mięśni poszczególnych partii ciała, wykonywanie poleceń wydawanych szeptem itp.
Lekcje ciszy są bardzo różnorodne. W trakcie ich trwania można zupełnie ograniczyć wszelkie bodźce lub zredukować je do wybranych wrażeń węchowych, dotykowych, smakowych, słuchowych lub wzrokowych i to na nich skoncentrować uwagę dzieci (przy okazji to cenne ćwiczenie integracji sensorycznej).
Korzyści, które dziecko czerpie z lekcji ciszy:
- koncentracja uwagi „do wewnątrz”, nauka skupienia i zwiększenie efektywności pracy własnej,
- dostrzeżenie i interpretacja własnych myśli i odczuć,
- stopniowe odkrywanie własnego życia wewnętrznego, rozwój osobowości dziecka,
- czas do namysłu, zatrzymania się, odzyskania równowagi, odcięcia i odpoczynku od hałasu i chaosu,
- działanie relaksujące – dzieci po lekcji ciszy są rozluźnione i radosne,
- nauka współpracy z grupą i przestrzegania umów, norm zachowania i zwyczajów obowiązujących wszystkich członków grupy przedszkolnej.
Lekcja ciszy nie jest dla dzieci prostą sprawą, bowiem wymaga ona od nich dużo silnej woli, cierpliwości i intensywnej koncentracji, ale można zaobserwować, że dzieci chętnie doskonalą się w tym zakresie.
