Charakterystycznym elementem pedagogiki Marii Montessori są lekcje i ćwiczenia ciszy. Te specyficzne i niezwykle cenne formy zajęć są często wykorzystywane w pracy z dziećmi w naszym przedszkolu. Lekcje ciszy to ćwiczenia oparte na wykonywaniu różnorodnych czynności bez wypowiadania słów. Pomagają one odnaleźć dziecku spokój, doskonale wspierają jego rozwój i mają duże znaczenie wychowawcze.
Cisza w koncepcji Marii Montessori to nie tylko ograniczenie hałasu, ale też opanowanie wysiłkiem woli ruchów i emocji. Ćwiczenia ciszy pomagają dziecku odnaleźć spokój; odkryć swoje wnętrze. Kontrola ruchu, ruch medytacyjny i twórcza ekspresja ruchowa, powiązane wzajemnie z uspokojeniem, są najlepszym sposobem do powstawania refleksji i możliwością uwewnętrzniania się. Poprzez ćwiczenia i lekcje ciszy dzieci stają się spokojniejsze i łatwiej jest im się uczyć.
Lekcje ciszy są bardzo różnorodne. W trakcie ich trwania można zupełnie ograniczyć wszelkie bodźce lub zredukować je do wybranych wrażeń węchowych, dotykowych, smakowych, słuchowych lub wzrokowych i to na nich skoncentrować uwagę dzieci (przy okazji to cenne ćwiczenie integracji sensorycznej).
Przykładowe ćwiczenia lekcji ciszy:
- spacerowanie po elipsie (wyraźnie widoczna na podłożu) – dzieci przenoszą wówczas lub trzymają w dłoni jakiś przedmiot np. dzwoneczek, flakonik z wodą, szklaną kulkę na łyżce itp.,
- wsłuchiwanie się w bicie własnego serca, oddechu, padającego deszczu, śpiewu ptaków za oknem; słuchanie odpowiednio dobranych nagrań lub pomocy sensorycznych np. szmerowych puszek,
- wąchanie, dotykanie, smakowanie charakterystycznego owocu,
- podawanie sobie różnych przedmiotów – miseczki z wodą, muszli, misy z kulą itp.
- tworzenie różnorodnych kompozycji, mandali np. z materiału przyrodniczego,
- rozpoznawanie dotykiem przedmiotów o zróżnicowanej fakturze (szorstkich kamyczków, gładkich koralików, miękkich kłębków wełny itp.)
- wykonywanie ćwiczeń zgodnie z poleceniami nauczyciela: podnoszenie i opuszczanie rąk i nóg, napinanie i rozluźnianie mięśni poszczególnych partii ciała, wykonywanie poleceń wydawanych szeptem itp.
Jak mówiła sama Maria Montessori: Cisza przynosi nam często wiedzę, którą jeszcze nie do końca pojęliśmy, że mianowicie posiadamy życie wewnętrzne. Poprzez ciszę dziecko, być może po raz pierwszy, spostrzega własne życie wewnętrzne. […] Cisza przygotowuje duszę na określone wewnętrzne doświadczenia […]
