Autor: Agnieszka Molter

Ćwiczenia dnia praktycznego w metodzie Marii Montessori

Materiały dydaktyczne w placówkach wdrażających system edukacyjno – wychowawczy Marii Montessori zostały uporządkowane w kilka obszarów. Jednym z nich jest tzw. obszar ćwiczeń dnia praktycznego. Materiały te odgrywają ogromną rolę w przygotowaniu dzieci do udziału w życiu społecznym. Maria Montessori zalecała, aby stosować te ćwiczenia już od najwcześniejszych lat. Obszar ćwiczeń dnia praktycznego wypełniony jest szeroką gamą ćwiczeń począwszy od tych prostych ku bardziej złożonym w myśl zasady stopniowania trudności. Zajęcia te są niezwykle cenne dla rozwoju dziecka, gdyż przede wszystkim uczą samodzielności, a tym samym niezależności od dorosłych. Ćwiczenia te mają jeszcze głębszy sens, gdyż np.:

  • zaspokajają naturalną potrzebę ruchu i aktywności
  • umożliwiają koordynacje wzrokowo – ruchową
  • uczą posługiwania się przedmiotami codziennego użytku
  • koncentrują uwagę dziecka
  • rozwijają zdolność planowania i organizowania ruchów
  • ćwiczą określone funkcję z uwzględnieniem celów społeczno – pedagogicznych
  • prowadzą do zharmonizowania ruchów przez możliwość częstego powtarzania różnych czynności.

W obszarze ćwiczeń dnia praktycznego możemy wyróżnić pewne grupy, którym przyporządkowano stosowne materiały rozwojowe, głównie wykonane przez nauczyciela. Pierwsza grupa to ćwiczenia dnia praktycznego związane z troską o siebie, w której możemy wyróżnić takie ćwiczenia jak np. nauka zapinania, zawiązywania, sznurowania, ubierania się czyszczenia butów itp. Druga grupa związana jest z troską o otoczenie. Tu proponujemy dzieciom następujące ćwiczenia np. : wycieranie, zamiatanie, ścieranie kurzu, podlewanie kwiatów, pielęgnacja kwiatów ciętych, polerowanie metalu, obsługiwanie prostych urządzeń itp. Przyswajaniu zasad związanych np. z dobrymi manierami i z dbałością o wspólnotę służą ćwiczenia uporządkowane w trzeciej grupie. Tu uczymy dzieci powitania, pożegnania, pozdrawiania, cichego zamykania drzwi, odsuwania krzeseł, nakrywania do stołu itp.

Zajęcia proponowane dzieciom w obszarze ćwiczeń dnia praktycznego mają także ogromne wartości wychowawcze. Ważna jest także w tym kontekście postawa nauczyciela montessoriańskiego. Powinien więc tak zorganizować ten obszar pracy dziecka, aby był on wyjątkowo atrakcyjny, stwarzał okazje do aktywności własnej dziecka i łączył ćwiczenia ruchowe z ważnymi celami praktycznymi. Czynności podejmowane przez dzieci w obszarze ćwiczeń dnia praktycznego powinny być zróżnicowane w zależności od wieku dziecka, jego możliwości rozwojowych, od jego specyficznych potrzeb, a także zainteresowań.

W przedszkolu, w którym pracuję obszar ćwiczeń dnia praktycznego jest starannie i bogato wyposażony, w taki sposób, aby dzieci mogły mieć do czynienia z naturalnymi przedmiotami codziennego użytku, a tym samym w trakcie pracy z nimi uzyskiwać naturalne, prawdziwe efekty swojej aktywności. Zatem w obszarze tym znalazły się prawdziwe talerzyki, dzbanki, filiżanki ze spodkami, sztućce, chochelka, montewka, pęseta, szklane miseczki, ściereczki z naturalnych tkanin itp.. Dla dzieci są to atrakcyjne przedmioty w oparciu o które może koncentrować się interesująca działalność. Wszystko jak widać zależy od inwencji, pomysłowości nauczyciela, który również dba o odpowiednie ułożenie tych materiałów w sekwencje, o ich stałą wymianę, tak aby nowa oferta pojawiająca się na półeczce w regale zapraszała dziecko do podejmowania coraz to nowej działalności, do wypróbowania swoich możliwości.

Zaprezentowane poniżej ćwiczenia rozszerzające w obszarze ćwiczeń dnia praktycznego zostały tak zaprojektowane przez nauczycieli, aby zajęcia w tym obszarze były wyjątkowo atrakcyjne dla dzieci i aby dzieci pracując z tymi materiałami mogły wykorzystywać swoje kompetencje zdobyte wcześniej np. w toku pracy z materiałami sensorycznymi, aby mogła dokonywać się integracja sensoryczna. Dobrym przykładem jest np. ćwiczenie rozszerzające „Polerowanie drewna”.

W tym przypadku dziecko pracuje na bazie wcześniejszych doświadczeń w pracy z materiałem sensorycznym – tabliczki dotykowe, gdzie dotykowo doświadczało stopnia nasilenia szorstkości. Dlatego też polerując drewienko papierem ściernym dziecko potrafi ocenić ile jeszcze powinien włożyć swojej pracy w polerowanie drewna, tak aby uzyskać gładką powierzchnię. Jest to także doskonałe ćwiczenie zmysłu dotyku, a praca z drewnem może być z kolei impulsem np. do pracy z materiałem rozwojowym o zastosowaniu drewna, czy też o ochronie lasów.

Wyławianie muszelek za pomocą małego cedzaka okazało się również atrakcyjną czynnością dla dzieci.

Ta czynność wymaga koncentracji uwagi, połączona może być z obserwacją spadających kropel wody, a towarzyszy temu sekwencja ruchu od strony lewej do prawej (oczu i ręki) tak ważna w procesie nauki pisania i czytania.

Poniżej prezentuję inne ciekawe ćwiczenia rozszerzające z omawianego obszaru pracy z dzieckiem w metodzie Montessori np. „ Barwienie wody”,

„Otwieranie i zamykanie kłódek”,

„Nakrywanie do stołu”,

„Segregowanie szpilek”,

„Zakładanie rękawiczek”,

„Segregowanie makaronu”.

Ćwiczenia te cieszą się dużym zainteresowaniem dzieci, wpływają nie tylko na rozwój samodzielności, ale także na zmysły i emocje dzieci. Dzieci często odwołują się do ulubionych czynności i wielokrotnie je powtarzają. Dzięki temu ruchy dziecka stają się uporządkowane, precyzyjne, zaplanowane, a w rezultacie piękne. Prostota czynności i zaangażowanie ruchowe w pracy z tymi materiałami powoduje, że dla dzieci są to wyjątkowo fascynujące ćwiczenia.

Agnieszka Molter

Laureaci konkursu plastycznego

Wykorzystywanie potencjału drzemiącego w  dzieciach poprzez m.in. udział w konkursach plastycznych jest stałym elementem pracy z dziećmi. Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących w Jarosławiu ogłosił konkurs na zaprojektowanie i wykonanie pocztówki pt. „Pozdrowienia z Jarosławia”. Prace konkursowe  wykonali Dorotka, Miłosz, Oksana i Tymon. Łącząc kilka technik plastycznych dzieci wykonały przepiękne pocztówki prezentując w nich walory zabytkowych kamieniczek na jarosławskim Rynku, zabytkowej studni, Ratusza i Kamienicy Orsettich. Dzieci dołożyły wszelkich starań, aby prace konkursowe były estetycznie wykonane i kolorowe, w efekcie czego Tymon zajął I miejsce, a Oksana otrzymała wyróżnienie. Tymon i Oksana wzięli udział w uroczystości wręczenia nagród, która odbyła się w kamienicy Atawantich. Tymonowi i Oksanie serdecznie gratulujemy. Brawo !

Dzień Praw Dziecka

Dzieci mają swoje prawa, niech każdy się dowie, bo dziecko to także człowiek”.

20 listopada obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka. Jest obchodzony w rocznicę uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka w 1959 r. oraz Konwencji o Prawach Dziecka w 1989 r.. To szczególny dzień – przypomina nam o tym, że każde dziecko ma swoje prawa opisane również w ważnych dokumentach. W Polsce dokumenty gwarantujące przestrzeganie praw dziecka to Konstytucja RP, Konwencja o Prawach Dziecka i Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka. W tym dniu w Grupie Pomarańczowej podczas pogadanki z dziećmi popartej serią obrazków podjęto temat praw dziecka. Ważne jest, aby dzieci od najmłodszych lat miały świadomość, że posiadają swoje prawa i że są one bardzo ważne i muszą być przestrzegane. Pogadanka była również inspiracją do wykonania przez dzieci rysunków  ilustrujących niektóre  prawa dziecka.  Dzieci w formie prostych ilustracji  przedstawiły,  w jaki sposób rozumieją swoje prawa np.  do wypoczynku, do posiadania rodziny, do tajemnicy, do zabawy itp.

Jak celebrujemy urodziny?

Jednym z elementów przygotowania dzieci do  udziału w życiu społecznym  w pedagogice Montessori są ćwiczenia związane z troską o wspólnotę. Celem tych ćwiczeń jest przyswojenie dzieciom zasad dobrego wychowania
 i kulturalnego zachowania się w kontaktach z innymi. Zaliczymy tutaj zasady dotyczące witana się, pozdrawiania, żegnania,  zachowania się przy stole podczas posiłku,  układania zastawy stołowej, przygotowywania stołu do uroczystego posiłku, zachowania się w kinie, teatrze, cudzym domu  i podczas różnych  okoliczności i wiele innych. Wprowadzeniu dziecka w kulturę bycia służy też rytuał urodzinowy z wykorzystaniem tzw. „urodzinowego słoneczka”. To także pokazanie dzieciom sposobu celebrowania urodzin. Na środku sali układane jest urodzinowe słoneczko, na każdym promyczku słońca ustawiana jest żółta miseczka. Na każdym promieniu dzieci układają w odpowiedniej kolejności strzałki z nazwami miesięcy. Ilość  promieni odpowiada ilości miesięcy w roku. Na czym polega rytuał? Dziecko wędruje dookoła słońca począwszy od miesiąca w którym się urodziło, po drodze do każdej miseczki wrzuca jeden zielony koralik, który jest symbolem jednego miesiąca, a do 12 – tej miseczki wrzuca  jeden duży czerwony koral, akcentując  w  ten sposób upływ jednego roku życia. I tak dziecko okrąża słoneczko tyle razy, ile skończyło lat. W  czasie okrążania słoneczka odwołujemy się do ważniejszych wydarzeń w życiu dziecka  od urodzenia np.  chrzest, pierwszy ząbek, pierwsze samodzielne kroki, pierwszy wyjazd wakacyjny itp., zaznaczając to stosownym obrazkiem. Potem zapala się świeczki urodzinowe, dzieci śpiewają piosenkę urodzinową i składają życzenia, po czym następuje poczęstunek. Przy okazji tego rytuału dzieci dowiadują się o zmianach zachodzących w życiu człowieka. Uczą się nazw miesięcy i ich kolejności występowania w roku. Towarzyszą temu inne ćwiczenia jak np.: nakrywanie do stołu, uczenie się dobrych manier przy stole, organizowania i podawania poczęstunku, a także stosowania gestów i języka nazw związanych ze składaniem życzeń.  

Szal Pani Jesieni

„Szal Pani Jesieni” to tytuł jesiennego spotkania z rachowaniem, którego gospodarzem w naszym przedszkolu była grupa Pomarańczowa. Przed tym spotkaniem wszystkie grupy otrzymały za pośrednictwem Misia – strażnika lasu list od Pani Jesieni, w którym to dzieci zostały zachęcone do wykonania jesiennego szala „Jesień mówi – coraz chłodniej, wieje, deszcze, a ja szala nie mam jeszcze”. Podczas spotkania dzieci miały okazję  wysłuchać jesiennej opowieści z wątkiem matematycznym. Borsuk, wiewiórka, Truś Zajączek oraz  dwa wróble obdarowywały Panią Jesień listkami, z których to powstawał szal. Nie obyło się bez lisa Chytrusa, który wszystkie liście porozrzucał. Podczas matematycznego opowiadania dzieci przeliczały liście, dodawały, odejmowały  oraz zapisywały wykonywane czynności matematyczne. Nie miały z tym żadnego kłopotu. Na zakończenie każda grupa zaprezentowała swój szal dla Pani Jesieni. Szale okazały się wyjątkowo piękne, ozdobione były kasztanami, orzechami, gałązkami, listkami w kolorach jesieni, szyszkami. Dzieci porównywały długość szali, określały który jest najdłuższy, a który najkrótszy, liczyły i zapisywały z jakich elementów zostały wykonane. Była ta doskonała okazja do rozwijania dziecięcego liczenia i również fajna zabawa  ze zwierzętami leśnymi w tle.

Pasowanie na Przedszkolaka

25 października w naszej grupie miało miejsce szczególne wydarzenie – uroczystość pasowania na przedszkolaka. W tym dniu uroczyście do społeczności przedszkolnej zostali włączeni: Marysia, Julia, Natalia, Tymon, Antoś, Gabryś i Kamila. Aktu pasowania dokonała Pani Dyrektor. Uroczystości towarzyszyły piękne wiersze, piosenki, taniec i integracyjna zabawa przy muzyce, a także obecność Rodziców. Na zakończenie uroczystości  dzieci otrzymały pamiątkowe dyplomy. Gratulujemy.