Umiejętność społeczna to kompetencja, która przyczynia się do skutecznej interakcji z otoczeniem. Umiejętności te są nabywane i modyfikowane już od najmłodszych lat poprzez codzienne kontakty z rodzicami oraz rówieśnikami.
Zadania przedszkola w obszarze kompetencji społecznych:
- Wspieranie wielokierunkowej aktywności dziecka poprzez organizację warunków sprzyjających nabywaniu doświadczeń w (…) społecznym i poznawczym obszarze jego rozwoju.
- Wzmacnianie poczucia wartości, indywidualność, oryginalność dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie.
- Tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności,
- Przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi realizowane m.in. z wykorzystaniem naturalnych sytuacji, pojawiających się w przedszkolu, oraz sytuacji zadaniowych.
Cele do osiągnięcia w społecznym obszarze rozwoju dziecka:
- Budowanie poczucia „ja” i funkcjonowanie w relacjach społecznych.
- Pierwszym krokiem w budowaniu relacji społecznych jest obdarzanie uwagą innych dzieci i osób dorosłych oraz skuteczne komunikowanie się z dziećmi i osobami dorosłymi, z wykorzystaniem komunikatów werbalnych i pozawerbalnych.
- Kolejnym, znacznie trudniejszym krokiem, jest umiejętność oceny swojego zachowania w kontekście podjętych czynności i zadań oraz przyjętych norm grupowych oraz wyrażanie swoich oczekiwań wobec innych dzieci czy grupy. Pozwala to przyjmować, respektować i tworzyć zasady zabawy w grupie, współdziałać z dziećmi w zabawie, pracach użytecznych czy podczas odpoczynku. A również respektować prawa i obowiązki swoje oraz innych (kształtując obowiązkowość), zwracając uwagę na ich indywidualne potrzeby, nazywać i rozpoznawać wartości związane z umiejętnościami i zachowaniami społecznymi, np. szacunek do dzieci i dorosłych, życzliwość okazywana dzieciom i dorosłym.
Codzienne działania w grupie dają wiele możliwości, aby kształtować te postawy i umiejętności, dzięki właściwie wyrażanej ocenie postępów oraz nauce współdziałania i rozwiązywania w konstruktywny sposób pojawiających się konfliktów.
Jednym z elementów społecznego funkcjonowania i bycia dobrze postrzeganym, na które też trzeba zwrócić uwagę, jest używanie zwrotów grzecznościowych podczas powitania, pożegnania, w sytuacjach wymagających przeproszenia i przyjęcia konsekwencji swojego zachowania. Warto też kształtować umiejętność posługiwania się swoim imieniem, nazwiskiem, adresem, w odpowiednich sytuacjach.
- Poczucie przynależności.
Ważne jest kształtowanie u dziecka poczucia przynależności do rodziny, grupy przedszkolnej, grupy chłopców i dziewczynek oraz innych grup, np. grupy teatralnej, grupy sportowej czy zabawowej. Pozwala to rozwijać przyjaźnie. A w dalszej perspektywie rozwijamy poczucie przynależności do narodu i szacunek do ojczyzny.
Posiadanie większych kompetencji społecznych daje większe możliwości, aby być spełnionym w życiu i żyjąc w dobrostanie, realizować swoje cele. Jest to pierwszy krok na drodze kształtowania kompetencji obywatelskich w dorosłym życiu, takich jak angażowanie się w aktywne i demokratyczne uczestnictwo w życiu społecznym oraz zdolność skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu nie tylko społecznym, ale też zawodowym.
Dlaczego kompetencje społeczne dziecka są tak ważne w jego rozwoju?
Kompetencje społeczne dziecka mają bardzo duży wpływ na rozwój psychiczny. Dziecko, które czuje się bezpiecznie w grupie, nie ma problemu z tym, by swobodnie wyrażać swoje potrzeby i myśli. Jeśli kompetencje społeczne dziecka są na niskim poziomie, dziecko będzie miało spore trudności, by właściwie budować relacje. Jest wysokie prawdopodobieństwo odrzucenia przez grupę. Dzięki właściwemu rozwojowi kompetencji społecznych, dziecko poradzi sobie w życiu dorosłym.
W Przedszkolu rozwój społeczny następuje naturalnie. Dzieci uczą się żyć w społeczeństwie i dla społeczeństwa.Grupy w różnym przedziale wiekowym stanowią odwzorowanie naturalnego środowiska społecznego. Dają też możliwość odnalezienia się w różnych rolach społecznych. Dzieci młodsze naturalnie czerpią z obecności dzieci starszych, ale ogromną korzyść wynoszą też dzieci starsze. Możliwość pomocy młodszemu koledze, nauczenia go czegoś co już się umie buduje osobowość, wzmacnia wiarę we własne siły, budzi wrażliwość na potrzeby innych – to jest pełna integracja.
Kompetencja ta jest kształtowana poprzez realizację wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego.
PRZYKŁADOWE DZIAŁANIA PODEJMOWANE W PRZEDSZKOLU:
– wdrażanie są do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy (tradycyjnych i nowoczesnych) oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej
– kształtowanie umiejętności obserwacji i wyciągania wniosków z własnych działań prowadzonych w przedszkolu, nauka konkretnych zachowań i reakcji.
– stosowanie idei wzmocnień pozytywnych, praca w grupach mieszanych wiekowo – uczenie się od siebie oraz praca zespołowa
– wykształcenie u dzieci postaw społecznie pożądanych: budzenie zainteresowania historią swojej rodziny, okolicy, kraju, stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji, umiejętność współpracy, otwartość, bezkonfliktowość, tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych
– tworzenie przez dzieci kodeksu zachowania i stosowanie odpowiednio dobranych wzmocnień pozytywnych.
Dzięki rozwinięciu tej kompetencji dziecko:
• Obserwuje i wciąga wnioski z własnych działań.
• Uczy się konkretnych zachować i reakcji.
• Współpracuje, współdziała w zespole,w grupach mieszanych wiekowo- uczenie się od siebie.
• Wdrażane jest do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy tradycyjnych i nowoczesnych źródeł.
Realizacja tych treści odbywa się nieustannie. Wszystkie sytuacje mają na celu wykształcenie u dzieci postaw społecznie pożądanych tj.: rozbudzenie zainteresowania historią swojej rodziny, okolicy, kraju, stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji, umiejętność współpracy, otwartość, tolerancja, przy jednoczesnym eliminowaniu postaw społecznie niepożądanych, służą temu tworzone w grupach zasady zachowania, nauka patriotyzmu (przez obchody m.in. Dnia Niepodległości, Dnia Flagi), udział w akcjach charytatywnych, spacery, spotkania z przedstawicielami różnych zawodów (pielęgniarka, ratownik medyczny, policjant, strażak) oraz z rodzicami, którzy prezentują swoje zawody.